Oerterp Live Draughts Viewer

Ton Sijbrands, 29 november 2008

Speurtocht naar de oorsprong

Het is ondoenlijk vast te stellen waar de haarscherpe variant uit de partij Meurs-Getmanski, die vorige week op deze plaats behandeld werd, precies vandaan komt.

Wie op het computerprogramma Turbo Dambase afgaat, is geneigd mijn kloksimultaanpartij tegen de Ivoriaan Houphouët Niamké (Abidjan 1986) als het ‘vertrekpunt’ te beschouwen. Tenslotte was dat de eerste gelegenheid waarbij deze variant op het bord kwam. Waaraan onmiddellijk dient te worden toegevoegd (je bent Nederlander of niet) dat dit niet zozeer mijn verdienste was als wel die van mijn tegenstander. Immers: 11.27-22 was in deze opening al veel vaker gespeeld; ik noem slechts Sijbrands-Goudt, clubcompetitie 1973. Nieuw daarentegen was dat zwart een opstelling met 10...14-20!? (in plaats van 10...5-10 of 10...1-6) innam en de bezetting van 22 met het complicerende 24-29x29!? beantwoordde.

Toch vrees ik dat Sijbrands-Niamké 1986 niet de geringste invloed heeft gehad op de stijgende populariteit die de bedoelde spelgang de daarop volgende jaren zou genieten. Ik heb daar twee redenen voor. Om te beginnen is die partij pas recentelijk aan het bestand van Turbo Dambase toegevoegd. En mijn bespreking in de rubriek van 8 november 1986 lijkt evenmin effect te hebben gesorteerd: bij de eerste vijf partijen waarin de stand na 12*20x29 zich voordeed, waren uitsluitend dammers van Sovjet-Russische origine betrokken!

Pas in oktober 1992 vond in het competitieduel Postma-Zwart de Nederlandse ‘première’ plaats. Maar al blijft haar herkomst dus onduidelijk – op een gegeven moment was de variant er gewoon. En ofschoon het overdreven zou zijn om van een hype te spreken, is het wel zeker dat menige (top)speler zich ermee bezig heeft gehouden.

Dat zou óók kunnen gelden voor hen die na 10...14-20 de voorkeur geven aan 34-29x29. En zelfs zwartspelers die de variant al met 6...21-27 uit de weg plegen te gaan, doen dit wellicht omdat zij al in hun studeerkamer tot de conclusie zijn gekomen dat 20-24x24 niet te vertrouwen is!

Hoe dan ook – er zijn in de loop der jaren enkele hoogst gedenkwaardige partijen met deze variant gespeeld. Tot de meest spectaculaire daarvan behoort het duel dat Alexander Baljakin in het toernooi van Cannes 1992 van de Moskoviet Foerman won.

Baljakin-Foerman
Cannes 1992

1.33-29 17-21 2.39-33 21-26 3.44-39 11-17 4.32-28 17-21 5.50-44 6-11 6.38-32 20-24 7.29x20 15x24 8.31-27 10-15 9.43-38 18-23 10.49-43 14-20 11.27-22 24-29 12.33x24 20x29 13.34-30 5-10 14.30-25 12-17 15.36-31 10-14 16.31-27 7-12 17.41-36 1-6 18.36-31 12-18 19.39-34 14-20(!) 20.25x14 9x20 21.34-30 4-9?!

Dubieus. Volgens de witspeler had Foerman 21...29-33! 22.28x39 17x28 moeten doen.

22.30-25! 20-24 23.25-20!!

Een inventieve poging het tempoverschil zo hoog mogelijk te laten oplopen.

Zie diagram 1

23...9-14 24.20x9 3x14 25.43-39 8-12 26.47-41! 14-20

Op 26...2-8 had kunnen volgen 27.48-43! 15-20 28.39-34! 29-33 29.28x39 17x28 30.34-30! 12-17 31.38-33! 8-12 32.33x22 17x28 33.42-38 11-17 34.41-36! 17-22 35.38-33! “met een volledige blokkade” (Baljakin).

27.39-34! 2-8 28.48-43! 20-25 29.44-39! 15-20 30.34-30! 25x34 31.39x30 20-25

Zie diagram 2

Geen keus: 31...29-33 32.28x39 17x28 33.41-36! +. Maar na de tekstzet lijkt zwart ‘gewoon’ goed te staan. Baljakin heeft echter een levensgrote verrassing in petto:

32.41-36!! 25x34 33.46-41!!

Een schitterend offer! Foerman mag nog van geluk spreken dat hij naar een - overigens hachelijk - eindspel kan afwikkelen:

33...29-33 34.38x20 19-24 35.28x39 17x28 36.32x23 21x32 37.37x28 26x46 38.23-19! 46x25 39.35-30 25x34 40.39x30?

Waarom Baljakin 40.40x29! 13-19 41.45-40! gevolgd door 42.40-34! en 29-24x25 als nauwkeuriger beschouwt, komt in de volgende aantekening aan het licht.

40...13-19(!) 41.40-35 8-13(!) 42.30-24 19x30 43.35x24 16-21?

Het (dubbele) tegenoffer 43...13-19!! annex 11-17x17 was nog net remise geweest.

44.24-20 12-17 45.20-15 21-26 46.15-10 11-16 47.42-37 18-23 48.45-40 13-18 49.37-31(!) 26x37 50.10-5 23-29 51.5x41

Zwart geeft het op.