Ton Sijbrands, 18 oktober 2003

Gedreven door eeuwige tijdnood

Vorige week liet ik twee partijen zien uit de dubbelrondige herkamp om het WK 2003 tussen Georgiev, Tsjizjov en Valneris. Nadat alle zes ontmoetingen in remise waren geëindigd, moesten de drie op 2 oktober aantreden voor een afmattende serie barrage-partijen met verkorte bedenktijd.  

Bij het begin van de tweede serie, toen het speeltempo tot grofweg 15 minuten per speler was teruggeschroefd, leek er een beslissing te gaan vallen. In elk geval bereikte Tsjizjov tegen Georgiev een macro-eindspel waarin hij een gezonde schijf méér had.

Was het een 'normale' partij geweest, Tsjizjov zou het kleinood ongetwijfeld gekoesterd hebben en zijn tegenstander - al dan niet met succes - urenlang op de pijnbank hebben gelegd. Maar de bij het sneldammen gehanteerde 'Fischer-optie', waarbij men voor elke zet enkele seconden terugkrijgt, lost natuurlijk niet álle tijdnoodproblemen op. Geconfronteerd met het voortdurend aanwezige gevaar van een kloknederlaag liet Tsjizjov zijn winstaspiraties varen.

Georgiev-Tsjizjov
WK 2003
2de tie-break, 1ste partij

1.34-29 19-23 2.40-34 14-19 3.45-40 10-14 4.50-45 17-22 5.32-28 23x32 6.37x17 12x21 7.34-30 7-12 8.29-24 20x29 9.33x24 1-7 10.30-25 19x30 11.25x34 15-20 12.39-33 5-10 13.44-39 13-19 14.34-30 8-13 15.40-34 20-25 16.30-24 19x30 17.35x24 3-8 18.45-40 11-17 19.41-37 7-11 20.40-35 14-19 21.33-28 19x30 22.35x24 10-14 23.38-33 21-27 24.31x22 18x27 25.42-38 17-22 26.28x17 11x22

Bij zijn pogingen het initiatief in handen te krijgen, maalt de zwartspeler kennelijk niet om de (theoretische?) buitenspel-positie van het stuk op 16.

27.37-31 6-11 28.31-26 11-17 29.46-41 14-19 30.34-30 25x34 31.39x30 13-18 32.24x13 8x19 33.33-29 19-23 34.29-24 9-14 35.43-39 23-28 36.30-25 2-8 37.24-20

Begaat de wereldkampioen hier een blunder of betreft het gewoon de beste verdediging? Ik zou het werkelijk niet durven zeggen, en wat méér is: de computer heeft er evenmin een uitgesproken oordeel over. Feit is dat wit als gevolg van de tekstzet in een nadelig dammeneindspel verzeild raakt. Maar feit is óók dat zwart klaar stond om zijn aanval middels 37...17-21! 38.26x17 12x21! nog meer gestalte te geven.

37...28-32

Tsjizjov benut het buitenkansje. Of stond zwart zo goed dat hij misschien nog beter gewoon 37...14-19 en 17-21x21 had kunnen doen?

38.20x9 32x34 39.9-3 34-40 40.3-20 40-45 41.41-37 45-50 42.37-32 27x38 43.20x42 22-27 44.25-20 50-28 45.48-43 8-13 46.42-48 18-22 47.43-38 13-18 48.48-25 28-19 49.25-48 27-31 50.36x27 22x31 51.26x37 19x46 52.48-25 46-19 53.25-48

Remise.

Ook in zijn andere partij uit diezelfde (tweede) tie-break wist Tsjizjov belangrijk voordeel naar zich toe te trekken. Het lijkt nauwelijks overdreven te stellen dat een energiekere aanpak op de 32de zet de Rus een tiende(!) wereldtitel zou hebben gebracht. Tsjizjov zette evenwel te profylactisch voort en zag zijn voordeel geheel verzanden.

Tsjizjov-Valneris
WK 2003
2de tie-break, 3de partij

1.34-29 18-23 2.29x18 13x22 3.32-28 12-18 4.37-32 7-12 5.41-37 9-13 6.46-41 1-7 7.40-34 4-9 8.45-40 20-25 9.50-45 14-20 10.32-27 10-14 11.37-32 5-10 12.41-37 19-23 13.28x19 14x23 14.33-28 22x33 15.39x19 13x24 16.44-39 9-13 17.49-44 3-9 18.39-33 13-19 19.44-39 10-14 20.47-41 18-23 21.33-28 17-21

Beiden sturen aan op een even plotselinge als drastische verscherping. In ruil voor de zeggenschap over het middenbord probeert zwart het overtollige witte stuk op 41 uit te buiten.

22.39-33 8-13 23.34-29 23x34 24.40x29 21-26 25.43-39 24-30 26.35x24 19x30 27.27-22 12-17 28.31-27 7-12?!

Beter lijkt 28...17-21.

29.36-31! 30-35 30.29-23! 13-19?

En hierna loopt de omsingeling Valneris zelfs volkomen uit de hand. Maar ik geef toe dat het door de computer aanbevolen 30...20-24!!? (zonder vrees voor 31.22-18? 13x22 32.27x7 14-19! +), om op 31.41-36 te vervolgen met de (reddende) afwikkeling 31...35-40!? 32.45x34 24-29 33.33x24 16-21 34.27x18 14-20! 35.22x11 13x44, te veel gevraagd is van een mens-in-haast...

31.41-36! 20-24 32.45-40?

Te langzaam. Na 32.22-18! 2-7 33.27-21! 16x27 34.31x22! (34.32x21? 14-20!! +) was de witte aanval zo goed als beslissend geweest.

32...35x44 33.39x50 2-8!

Nu staat hij vrijwel met lege handen.

34.48-43 9-13 35.22-18 13x22 36.27x7 11x2 37.23-18 17-21 38.43-39 2-7 39.39-34

En hierna komt Tsjizjov zelfs een volle schijf achter! Toch blijkt wit - geluk bij een ongelukje - niet echt in verliesgevaar te verkeren:

39...8-12! 40.28-22 12x23 41.33-29 24x33 42.38x18 21-27! 43.32x21 26x28 44.31-27! 14-20 45.37-31! 28-33 46.27-21! 16x27 47.31x22 6-11 48.36-31 20-24 49.31-27 24-30 50.34-29 33x24 51.27-21 11-16 52.21-17 16-21 53.17x26 15-20 54.26-21 19-23 55.18x29 24x33 56.21-17 30-34 57.22-18 34-39 58.17-12 7-11 59.12-8 39-43 60.8-3 43-49 61.18-13

Remise.

Zo bleven alle spelers dus in de race. In die situatie bracht de derde tie-break geen verandering. Maar in de middelste partij van de vierde was het raak: Georgiev klopte Valneris in een fraaie, gestroomlijnde flankpartij! De titelhouder nam daarmee tevens een voorsprong op Tsjizjov, die in het resterende duel met Valneris geen gevaar meer wist te stichten.

Valneris-Georgiev
WK 2003
4de tie-break, 2de partij

1.32-28 18-22 2.37-32 12-18 3.41-37 7-12 4.46-41 1-7 5.34-29 19-23 6.28x19 14x34 7.40x29 13-19

Altijd een geschikte openings variant voor wie wereldkampioen wil worden: in de slotronde van het WK 1972 (Hengelo) speelde ik zo tegen Andreiko!

8.45-40 10-14 9.40-34 8-13 10.32-28 16-21 11.31-26 11-16 12.37-32 21-27 13.32x21 16x27 14.38-32 27x38 15.43x32 3-8 16.36-31 5-10 17.31-27 22x31 18.26x37 7-11 19.42-38 19-23 20.28x19 14x23 21.35-30 20-25 22.30-24 17-22 23.48-43 11-17 24.32-28 23x32 25.37x28 13-19 26.24x13 8x19 27.38-32 6-11 28.41-37 9-14 29.28-23 19x28 30.32x23 15-20(!)

Met geen andere bedoeling gespeeld dan om 31.34-30 25x34 32.39x30 met de (remise-achtige) 3x3 ruil 32...20-24 te beantwoorden. Valneris begaat evenwel de fout op groter wild te jagen:

31.44-40? 4-9! 32.43-38 10-15! 33.49-43 17-21! 34.50-45 9-13!

Precies op tijd geeft Georgiev de wending 20-24 op. In plaats daarvan neemt hij een zodanige opstelling in dat Valneris niet meer tot 35.34-30? 25x34 36.39x30 komt: na 36...13-19! 37.43-39 19x28 ziet wit de verloren schijf niet meer terug.

35.47-41 11-17 36.40-35 21-27!

En zo vertraagt zwart het opkomen van 35.

37.45-40 17-21 38.37-32 21-26 39.32x21 26x17 40.35-30 17-21! 41.30-24 21-27! 42.41-37

Zie diagram 42...14-19!! 43.23x14 20x9

Ziedaar de pointe van Georgievs voorbeeldig gevoerde strategie. Zonder dat Valneris er ook maar iets aan heeft kunnen doen (tenslotte was het tien zetten terug evenmin een serieuze optie 49-43 niet te spelen), is de Letse grootmeester in een uitzichtloze positie gemanoeuvreerd!

44.40-35 2-8 45.37-32

In plaats van capituleren.

45...27-31 46.32-27 31-36 47.29-23 18x20 48.27x7 8-12 49.7x18 13x22 50.38-32 36-41 51.34-30 25x34 52.39x30 9-13(!) 53.33-29 41-46

Wit geeft het op.