Ton Sijbrands, 27 januari 1996, 0:00

Tsjizjov deelt mokerslag uit

Vorige week liet ik twee van de drie barrage-partijen zien die Tsjizjov van Baljakin won en waarmee de oud-wereldkampioen het recht op een WK-match tegen Valneris verwierf. In die beide partijen kwam de beslissing niet zozeer door sterk spel van Tsjizjov, maar veeleer door grove fouten van zijn tegenstander tot stand. Vooral Baljakins blunder in het slotduel van de derde en laatste set was van ongekend formaat.   

Daarentegen won Tsjizjov de beslissende (rapid-)partij van de tweede set geheel op eigen kracht. Hoewel de analyse uitwijst dat Baljakin in een laat stadium nog had kunnen ontsnappen, zou het onredelijk zijn de winnaar ook in dit geval van schandelijk fortuin te betichten. Maar oordeelt u zèlf.

Tsjizjov - Baljakin
(2e set, 3e barrage-partij)

1.33-29 17-22 2.39-33 11-17 3.44-39 6-11 4.50-44 1-6 5.31-26 16-21 6.29-24

Zo behandelt Tsjizjov de Keller-variant tegenwoordig zonder uitzondering.

6...19x30 7.35x24 20x29 8.34x23 18x29 9.33x24 13-18 10.38-33 9-13 11.33-29 14-20 12.29-23 20x29 13.23x34 10-14 14.42-38 5-10 15.48-42 4-9

In de gedenkwaardige 17e matchpartij Tsjizjov - Wiersma om het WK 1993 (Surhuisterveen, januari 1994) volgde hier direct 15...14-19 16.36-31 10-14 17.31-27 22x31 18.41-36 21-27 19.32x21 17-22 20.36x27 22x31. De temporiserende tekstzet, die het onmiddellijk opkomen van 36 onaantrekkelijk maakt vanwege 16...22-28 enz., werd destijds al door Tsjizjov aanbevolen.

16.34-30 14-19 17.36-31 10-14 18.31-27 22x31 19.41-36 21-27 20.32x21 17-22 21.36x27 22x31 22.46-41 31-36 23.21-16 18-23 24.39-33 12-18 25.44-39 7-12 26.16x7 2x11

Pas met deze afruil wijkt Baljakin wezenlijk af van de 'reguliere' partij (met het klassieke tempo dus van 50 zetten in 2 uur) die Tsjizjov en hij twee dagen tevoren hadden gespeeld. Toen liet de zwartspeler de witte randschijf op 16 juist ongemoeid en nam hij een opstelling in met 11-17, 7-12 en 2-7.

27.37-32 11-17 28.30-25 6-11 29.33-29 23x34 30.39x30 19-23 31.43-39 15-20 32.39-33 14-19 33.25x14 9x20 34.30-25 17-22 35.25x14 19x10 36.49-43 10-14 37.42-37 23-29 38.33x24 22-28 39.32x23 18x20

Na (al) deze vereenvoudiging(en) kan men zich nauwelijks nog voorstellen dat de partij nìet in een puntendeling eindigt. Toch zal de zwarte randschijf op 36 ook in deze partij weer een schier onuitputtelijke bron van spanningen blijken...

40.37-32 12-18 41.41-37 8-12 42.43-39 20-24 43.32-27 13-19 44.37-32 11-17?!

Een onnauwkeurigheid. Na 44...12-17 (45.32-27 24-30!) of 44...19-23 was er niet veel aan de hand geweest. Al dient zwart zich in beide gevallen wèl te hoeden voor de 'petite combinaison' 44...12-17/19-23 45.38-33 19-23/12-17? 46.47-41!! gevolgd door 47.39-34!, 48.32-28, 49.34x12 en 50.26x6 +.

45.32-28!

Tsjizjov deelt een eerste speldeprik uit. De tekstzet verhindert 45...18-23 misschien niet echt, maar het laat zich begrijpen dat Baljakin het eindspel na 46.27-22! 23x34 47.40x9 17x28* 48.9-4 28-33 49.4-10 19-24 50.10-15 enz. niet vertrouwt. Bovendien zal hij al tot 45...3-8 hebben besloten toen hij op de vorige zet 11-17 deed.

45...3-8 46.38-33!!

Zie diagram 1

Deze prachtige zet moet bij de zwartspeler als een mokerslag zijn aangekomen. 46.38-33 wordt natuurlijk in allereerste instantie gerechtvaardigd door de combinatieve spelgang 46...17-22? 47.28x17 12x32 48.47-41! 36x47 49.39-34 47x29 50.34x3. Het resterende 4x3 eindspel (50...14-20* 51.3x25 32-37) ziet er dan tamelijk troosteloos uit voor zwart; zo kan er bij voorbeeld volgen 52.26-21 37-41 53.21-17 41-47 54.17-12 19-23 55.12-7 23-28 56.7-2 28-32 57.2x35 32-37 58.35-19! 47-41 (58...37-42 59.25-48 +) 59.40-34! +. Maar de werkelijke pointe van de tekstzet schuilt in het feit dat zwart ook na 46...36-41 47.47x36 17-22 48.28x17 12x32 49.36-31! met de dreiging van een vijandelijke doorbraak naar dam wordt geconfronteerd.

46...8-13

Het is een intrigerende vraag of zwart na 46...36-41 47.47x36 17-22 48.28x17 12x32 49.36-31 nog had kunnen ontsnappen. Ziehier de belangrijkste mogelijkheden:
1) 49...18-23? 50.31-27 32x21 51.26x17 8-13 (want meteen 51...23-29 52.33-28 29-33 verliest kansloos door 53.17-12! 33x35 54.12x3 +) 52.17-11! (exacter dan de inlas 52.40-34) 23-29 53.11-7!! 29x38 54.39-33! 38x29 55.7-1 29-33 56.1-29 enz. met probleemloze winst.
2) 49...8-13! 50.31-27 32x21 51.26x17 18-22! 52.17x28 13-18 en nu:
2.1) 53.39-34 en nu:
2.1.1) 53...24-30? 54.34x25 18-23 55.28-22 23-28 56.22-18! 28x39 57.40-34 39x30 58.25x34 14-20 en wit kan kiezen tussen één 'banale' winst (59.45-40 20-25 60.18-12 enz.) en twee motiefwinsten, te weten a) 59.18-12 19-23 60.12-7! 23-28 61.7-1! 28-32 62.1-29! 32-37 63.29x15 37-41 64.15-33/47 +; en b) 59.45-40 20-25 60.40-35 19-24 61.18-12 25-30 62.34x25 24-29 63.12-7! 29-33 64.7-1! 33-38* 65.1-29! 38-43 66.29-40! +.
2.1.2) 53...14-20! 54.34-29 20-25 (veruit de veiligste weg naar remise; maar ik geloof dat zelfs 54...24-30 55.40-35 30-34! 56.29x40 18-23! 57.28-22 19-24! door de beugel kan, bij voorbeeld 58.40-34 23-28 59.33-29 28x17! 60.29-23 en nu niet 60...24-29? 61.23-18 enz. met damhalen op 4, maar in plaats daarvan 60...17-22! 61.34-30 24-29! 62.23x34 22-27! enz. =) 55.29x20 25x14 56.33-29 14-20 en altijd 57...19-24 =.
2.2) 53.40-35 (de kansrijkste) 14-20 54.45-40 en nu een laatste splitsing:
2.2.1) 54...20-25? 55.39-34!! 18-23 56.28-22 23-28 57.22-18 28x30 58.18-12 19-23 59.12-7 23-29/28 60.7-2 en zwart kan het opgeven.
2.2.2) 54...18-23! 55.28-22 23-28! (maar behalve 55...20-25? 56.39-34! + evenmin 55...23-29? wegens 56.33-28 29-33 57.40-34! 33x44 58.34-29 24x33 59.28x50 gevolgd door 50-44-39 +) 56.22-17 28-32 en winst is niet te zien: op 57.33-28 32x23 58.17-12 volgt 58...24-29! 59.39-34 29-33 60.12-7 33-38 enz. =, en na 57.17-12 32-37 58.12-7 37-42! 59.7-1 42-48! is de damvangst 60.39-34 48x25 61.1-6 25-48* 62.40-34 48x25* 63.35-30 ontoereikend wegens slaan naar 28.

Met andere woorden: in de eerste diagramstand had 46...36-41 enz. vermoedelijk nog net remise opgeleverd. Maar bij het gehanteerde speeltempo (30 minuten per speler voor de hele partij) was het uiteraard volstrekt ondoenlijk al deze varianten uit te rekenen. Bovendien behoudt zwart ook met het gespeelde 46...8-13 kansen op overleving. Tegen die achtergrond bezien valt op de tekstzet niets aan te merken.

47.28-22! 17x28 48.33x22 18-23 49.26-21 24-29 50.40-35

Zie diagram 2

50...19-24?

Maar hierna heb ik niets meer kunnen vinden dat op redding lijkt. Enkel en alleen met de wanhoopscombinatie 50...29-34! 51.39x30 23-28! 52.22x33 12-17 53.21x12 13-18 54.12x23 19x39 had zwart nog een puntendeling uit het vuur kunnen slepen. Daarbij is van belang dat wit in het 4x2 eindspel dat na 55.27-22 39-43 56.22-17 43-48 57.30-25 48-37! en 58...14-20 enz. zou ontstaan, zwart nooit meer van de diagonaal 46/5 kan verjagen.

51.39-34! 29x40 52.45x34! 14-20

Ook na 52...14-19 53.21-16 13-18 54.22x13 19x8 55.16-11 enz. redt zwart het niet meer. Met de tekstzet speculeert Baljakin nog op 53.22-17? 24-30! (of zelfs 36-41-46) met een remise-achtig eindspel. Maar Tsjizjov laat zich niet de geringste onnauwkeurigheid ontglippen.

53.21-16! 20-25 54.27-21!

En dit is weer beduidend sterker dan 54.16-11? 12-17! enz.

54...24-29 55.16-11 29x40 56.35x44 23-29 57.11-6 13-19 58.22-17! 12-18 59.6-1 19-23 60.44-39

Met de dodelijke dreiging 61.39-33! en 62.17-12 +. Baljakin, die nog maar één minuut bedenktijd restte, gaf het derhalve op. Zelf had Tsjizjov op dit moment nog 12 minuten over...