Ton Sijbrands, 20 november 2004:

Een opmerkelijke offermanoeuvre

Afgelopen maandag ging in het Russische Oefa, de woonplaats van de huidige wereldkampioen, de tweekamp om het WK 2004 tussen Georgiev en zijn voorganger Tsjizjov van start.... 

Daarom stel ik een beschouwing over het belangrijkste dam-evenement van dit jaar nog even uit; in plaats daarvan leg ik de lezer een tweetal recente competitiepartijen van eigen makelij voor. Dat doe ik n omdat het heldendaden zou betreffen. Veeleer is het tegendeel het geval, want in beide partijen zijn het tegenstanders met een beduidend lagere rating die mij van een punt beroven. Wat er mede toe heeft geleid dat ik, na pas vijf wedstrijden met mijn nieuwe club Heijmans Excelsior (Den Bosch) in de hoofdklasse te hebben gespeeld, al net zoveel remises (drie) heb moeten toestaan als in het hele seizoen 2003-2004, toen ik nog voor het Amersfoorts Damgenootschap in de ereklasse uitkwam!

Voor het bezingen van de eigen topprestaties lijkt het dus domweg te laat - ik constateer het met spijt, maar het niet anders. Dat ik u niettemin onderstaande partijen aanbied, heeft alles te maken met de uitzonderlijke prestaties die mijn twee tegenstanders in deze partijen leveren.

Zowel Arjan van den Berg van Hiltex II als VAD-speler Jos Eggen trakteerde mij namelijk op een even fraaie als verrassende offermanoeuvre, waarvan ik in de damliteratuur niet precedent heb kunnen vinden. De omstandigheid dat die unieke offermanoeuvre zich plotseling tweemaal binnen slechts zeven weken heeft voorgedaan, met tot tweemaal toe dezelfde speler als 'aangever' zoniet 'slachtoffer', mag nauwelijks minder opmerkelijk heten!

Sijbrands - A. van den Berg Clubcompetitie 2004/2005
1.33-28 17-21 2.39-33 21-26 3.44-39 11-17 4.49-44 7-11 5.34-29 17-21 6.40-34 11-17 7.28-23 19x28 8.33x11 6x17 9.45-40 14-19 10.38-33 10-14 11.42-38 20-24 12.29x20 15x24 13.47-42 5-10 14.34-30 18-23 15.40-34 12-18 16.33-29 24x33 17.38x29

Zet de omsingeling van het zwarte centrum in.

17...2-7 18.39-33 7-11 19.44-39 1-6 20.50-44 17-22 21.31-27 22x31 22.36x27 11-17 23.41-36 10-15 24.30-24 19x30 25.35x24

Zie diagram 1

Stelt de damdreiging 26.24-19 en 28.37-31 + aan de orde. Die kan zwart niet met 25...14-20? pareren wegens 26.34-30!, 27.24-19 en 28.37-31 +, terwijl ook 25...14-19 26.24-20! 15x24 27.29x20 9-14 28.20x9 3x14 29.34-30! wit fraai (half-open klassiek) spel zou laten. Maar na rijp beraad vindt Van den Berg een originele oplossing:

25...26-31!!

Door eerst zijn schijf op 26 te geven (waarmee de combinatieve angel uit de stand wordt gehaald) en daarna pas 26...14-20! te doen, dwingt de zwartspeler een ingrijpende decorwisseling af. Als gevolg van de dreiging 27...18-22 + heeft wit niet beter dan het tegenoffer 27.24-19 (27.33-28?? 4-10!, 28...17-22!, 29...18-23 en 30...20x47 +), waarna 27...13x24! in een chaotische, hoogst onoverzichtelijke situatie resulteert. Zo ver zou het evenwel niet komen. In plaats van na 26.37x26 mijn klok in te drukken bood ik - zoals de reglementen het voorschrijven - eerst remise aan, met welk voorstel mijn tegenstander ogenblikkelijk akkoord ging. Bij gelegenheid zal ik uitleggen waarom de stand na 27...13x24 inderdaad remise is, waarom mijn remise-aanbod desondanks een tactische fout-van-je-welste was.

Vorige week zaterdag, in de wedstrijd tussen VAD en Heijmans Excelsior, overkwam mij - zoals gezegd - iets soortgelijks.

Sijbrands - Eggen Clubcompetitie 2004/2005
1.34-29 17-22 2.32-28 11-17 3.37-32 6-11 4.41-37 1-6 5.40-34 19-23 6.28x19 14x23 7.45-40 10-14 8.35-30 20-25 9.46-41 14-19 10.40-35 5-10 11.44-40 15-20

Lokt een 3x3-ruil uit die in een spelbeeld met opgedrongen randschijven op 15 en 45 resulteert.

12.30-24 19x30 13.35x15 25-30 14.34x25 23x45 15.31-27 22x31 16.36x27 17-21 17.33-28 11-17 18.38-33 21-26 19.49-44 7-11 20.41-36 9-14 21.43-38 3-9 22.28-23(!) 18x29 23.33x24 17-21!?

Een zoveelste moedige beslissing van Eggen, die de klaverblad-opsluiting van zijn linker vleugel terecht uit de weg gaat.

24.24-20(!) 12-18 25.39-33 8-12 26.33-28 12-17 27.38-33

Sterk in aanmerking kwam ook 27.27-22 18x27 28.37-31 26x37 29.42x22.

27...2-8!?

Zie diagram 2 Door de 2x2-ruil 17-22 op z'n minst uit te stellen, plaatst de zwartspeler mij voor een lastige keuze.

28.48-43?

Een jammerlijke misgreep, als gevolg waarvan wit zijn voordeel geheel kwijtraakt. Correct was 28.44-39!, bijvoorbeeld 28...18-23 29.28x19 14x23 30.47-41! met uitstekende winstkansen. (Hoe een van de mooiste varianten in het motief D50/10,39,D41 uitmondt, houdt u van mij tegoed.) De tekstzet speelde ik enerzijds om 18-23x23? te blijven verhinderen door 30.20-14!, 31.33-29 en 32.27-22 +, anderzijds om 28...13-19? uit te lokken. Die zet lijkt weliswaar te winnen (zie de volgende aantekening), maar het is juist wit die via 29.37-31!! 26x39 30.27-22! 18x29 31.44x2 + aan het langste eind trekt. Maar Eggen zal dit probleem op prachtige wijze omzeilen:

28...26-31!! 29.37x26 13-19!!

Alweer een offer (en nota bene op datzelfde veld 31!) gevolgd door een 'stille' zet. De dreiging 30...9-13!!, 31...10-14!, 32...4-10! en 33...19-23 + laat wit, die immers de velden 37 en 39 niet gelijktijdig kan dichten (zoals tegen Van den Berg de velden 38 en 40 niet gelijktijdig konden worden gedicht!), geen andere keus dan zijn plusschijf meteen weer te retourneren:

30.33-29

Nu zou 30...9-13? enz. in een verloren afspel resulteren. Maar:

30...19-23! 31.28x19 14x34

Tot zover had ik het berekend toen ik op de 28ste zet tot 48-43 besloot. Daarbij was ik ervan uitgegaan dat wit zaken moest kunnen doen met de opsluiting van zwarts rechter vleugel - vooral - de kwetsbare positie van diens voorpost op 34. Maar in het kwartier bedenktijd dat mij op dit moment restte (terwijl Eggen nauwelijks nog 5 minuten had), vond ik geen bevredigend plan. Integendeel: bij een 'normaal' vervolg leek de witte stand mij alleen maar slechter te worden! Vandaar dat ik uiteindelijk maar voor de afwikkeling naar een remise-eindspel koos:

32.44-40 8-13?!

Nog beter is 32...9-13(!) en 33...18-23!! enz., waarna wit zelfs in een 4x3 dammeneindspel had moeten vluchten.

33.40x29 9-14! 34.20x9 10-14 35.9x20 4-10 36.15x4 13-19 37.4x22 17x39 38.26x17 11x31 39.36x27 19-24 40.20-14 24x33 41.14-9 39-43 42.9-4 43-49 43.4-15 49x21 44.15x42 21-32 45.42-26 32-5

En na nog vijf overbodige zetten, waarin het geen van beide spelers lukte de ander door de klok te jagen, werd de vrede getekend.

32. ... 09-13 33. 40x29 18-23 34. 29x09 04x13 35. 15x04 13-18 36. 04x22 17x39 37. 26x17 11x31 38. 36x27 39-44 39. 50x39 45-50 40. 20-15 50x31 41. 15-10
Jos heeft volgens Ton nog geprobeerd Ton door de vlag te jagen. :-) Dat zal vermoedelijk de reden geweest zijn waarom hij gekozen heeft voor 32.8-13 ipv 32.9-13.

het standje na 14... 23x45 staat elf keer in Klaas Bor's Turbo Dambase. Slechts twee keer werd het geen remise, namelijk bij Sijbrands - Schotanus, Nieland 1991 en bij Hans Jansen - Jan Schippers, clubcompetitie '92-'93.

Remise vanuit diagram 2 in:
Lemmens - Kleinmann, kampioenschap van België 1980
Eran Binenbaum - Toine Brouwers, clubcompetitie 1992
Wiebe van der Wijk - Anton Schotanus, Friesland 2000
Frits Luteijn - Peter van der Stap, West-Holland 2000
Kees Thijssen - Vadim Virni, Den Haag 2003
Ton Sijbrands - Jos Eggen, clubcompetitie 2004
Jasper Lemmen - Luc Baya, Brunssum 2005
Alexey Chizhov - Jeroen van den Akker, clubcompetitie 2005
Frerik Andriessen - Leo Rosendaal, Salou 2009