TON SIJBRANDS, 28 september 1996

De belangrijkste partij van Jannes 

Bij de dramatische dood van oud-wereldkampioen Jannes van der Wal, die dinsdag op slechts 39-jarige leeftijd aan leukemie overleed, past een terugblik op zijn carrière....  

Hoewel Van der Wal al in de tweede helft van de jaren zeventig op nationaal niveau van zich deed spreken (in de finale van het NK 1979 legde hij beslag op de derde plaats), boekte hij zijn eerste grote succes in 1981. In dat jaar veroverde Van der Wal in grootse stijl de Nederlandse titel. Over zijn, naar mijn smaak althans, beste partij in dat toernooi wil ik het in één van de volgende rubrieken hebben. 

Zijn belangrijkste partij speelde Van der Wal evenwel in de voorlaatste ronde tegen Rob Clerc, die een alles-of-niets poging deed het toernooi alsnog naar zijn hand te zetten. Het werd een even origineel als zinderend gevecht (let op de zwarte voorpost op 33!), waaruit Van der Wal uiteindelijk als overwinnaar tevoorschijn kwam. 

Clerc - Van der Wal 
(NK 1981) 
1.34-30 18-22 2.30-25 12-18 3.31-26 19-23 4.35-30 7-12 5.39-34 14-19 6.25x14 9x20 7.30-25 4-9 8.25x14 9x20 9.43-39 22-27 10.32x21 16x27 11.48-43 17-22 12.37-31 10-14 13.33-29 12-17 14.40-35 8-12 15.45-40 3-9 16.38-33 19-24 17.33-28 23x32 18.42-37 24x33 19.37x28 27-32 20.28x37 14-19 21.39x28 22x33 22.47-42 9-14 23.31-27 2-8 24.37-31 11-16 25.27-21 16x27 26.31x11 6x17 27.41-37 18-23 28.34-30 12-18 29.46-41 8-12 30.37-31 20-24 31.31-27 15-20 32.41-37 5-10 33.37-32 10-15 34.36-31 24-29 35.30-25 20-24 

Zie diagram 1 

36.44-39 33x44 37.50x39 17-22 38.42-38 15-20 39.40-34 29x40 40.35x44 24-29 41.44-40 20-24 42.39-33(?) 22-28! 43.33x22 24-30 44.25x34 23-28 45.22x24 19x48 
En na nog vijf overbodige zetten gaf wit het op. 

Daarmee was Van der Wal voor de eerste maal in zijn carrière Nederlands kampioen. Een titel die hij ook in 1984 (Huissen), 1985 (Abcoude) en 1987 (Nijverdal) zou behalen. Tot Van der Wals allerbeste prestaties moeten zijn twee toernooizeges in de voormalige Sovjet-Unie gerekend worden. Zijn overwinning in het toernooi van Kislovodsk 1982, waarin hij kanonnen als Gantwarg, Dibman en Virni allen achter zich wist te laten, was ronduit indrukwekkend. 

Van der Wal - Gantwarg 
(Kislovodsk 1982) 
1.33-29 17-22 2.38-33 11-17 3.42-38 6-11 4.48-42 1-6 5.31-26 16-21 6.32-28 19-23 7.28x19 14x23 8.35-30 10-14 9.30-24 5-10 10.33-28 22x33 11.39x19 14x23 12.44-39 11-16 13.37-32 7-11 14.41-37 20-25 15.50-44 9-14 16.46-41 21-27 17.32x21 16x27 18.37-31 17-22 19.41-37 23-28 20.38-32 27x38 21.43x23 13-19 22.24x13 8x28 23.42-38 4-9 24.38-33 9-13 25.47-42 12-17 26.29-24 2-8 27.49-43 3-9 28.34-29 8-12 29.42-38 11-16 30.37-32 28x37 31.31x42 6-11 32.38-32 22-27 33.32x21 16x27 34.33-28 14-19 35.40-35 19x30 36.35x24 9-14 37.44-40 14-19 38.40-35 19x30 39.35x24 10-14 40.45-40 

En in deze kansloze positie overschreed Gantwarg de bedenktijd. Enkele weken na zijn overwinning in Kislovodsk vond in Sao Paolo (Brazilië) het toernooi om de wereldtitel plaats. Doordat de Sovjet-Russische delegatie om nooit helemaal opgehelderde (visumproblemen?) wegbleef, was het toernooi plotseling sterk gedevalueerd. Maar Van der Wal zorgde er wèl voor dat hij het won, vóór Clerc en de onttroonde titelhouder Wiersma. En evenals in het NK 1981 speelde Van der Wal ook nu weer zijn belangrijkste partij tegen Clerc... 

Clerc - Van der Wal 
(WK 1982) 
1.32-28 19-23 2.28x19 14x23 3.37-32 10-14 4.41-37 14-19 5.46-41 5-10 6.35-30 20-25 7.40-35 9-14 8.44-40 3-9 9.50-44 14-20 10.32-28 23x32 11.37x28 18-23 12.38-32 13-18 13.30-24 20x27 14.31x24 23x32 15.42-37 12-18 16.37x28 17-22 17.28x17 11x22 18.34-30 25x34 19.40x29 10-14 20.39-33 14-20 21.43-38 7-12 22.44-39 1-7 23.41-37 9-13 24.45-40 4-9 25.47-41 6-11 26.49-44 11-17 27.36-31 9-14 28.41-36? 17-21! 29.48-42 21-26! 

Zie diagram 2 

30.29-23 18x29 31.33-28 22x33 32.39x28 29-34! 33.40x29 20-25! 34.44-39 25-30 35.38-32 30x19 

En met een schijf méér won zwart moeiteloos. En dan te bedenken dat Clerc, die overigens over het geheel genomen een (lichte) plus-score aan zijn talloze ontmoetingen met Van der Wal heeft overgehouden, in de eindrangschikking slechts één punt minder had... 

Ik sluit af met één van de twee partijen die Van der Wal in de interland Sovjet-Unie - Nederland 1987 van vijfvoudig (oud-)wereldkampioen Anatoli Gantwarg won. Het betreft een partij in een speltype dat zich buitengewoon moeilijk laat doorgronden. Gantwarg, die op de één of andere merkwaardige manier nìet tegen Van der Wal kon spelen (Van der Wal won liefst vijf maal, Gantwarg slechts drie maal), verslikt zich dan ook deerlijk in de gecompliceerde materie. 

Van der Wal - Gantwarg 
(Sovjet-Unie - Nederland 1987) 
1.34-29 17-21 2.40-34 21-26 3.45-40 20-25 4.29-24 19x30 5.35x24 11-17 6.32-28 17-21 7.37-32 26x37 8.42x31 6-11 9.31-26 11-17 10.41-37 18-22 11.37-31 14-19 12.40-35 19x30 13.35x24 10-14 14.47-42 14-20 15.44-40 20x29 16.34x23 21-27 17.32x21 16x27 18.46-41 9-14 19.41-37 7-11 20.39-34 15-20 21.37-32 11-16 22.32x21 16x27 23.34-29 5-10 24.40-34 10-15 25.43-39 3-9 26.50-44 1-7 27.44-40 20-24 28.29x20 15x24 29.49-44 7-11 30.34-29 25-30 31.29x20 14x25 32.42-37 30-35 33.48-42 9-14 34.37-32 11-16 35.32x21 16x27 36.42-37 4-10 37.40-34 13-18 38.34-29 Zie diagram 4 38...25-30 39.37-32! 14-20 40.32x21 20-24 41.29x20 18x29 42.33x24 22x42 43.20-15 30x19 44.15x4 42-48 45.4-10 48x25 46.10x7 2x11 47.21x3 25-43 48.3-12 43-32 49.12-45 32-28 50.45-50 28-23 51.31-27 23-1 52.50-45 
Zwart geeft het op.