Egbert van Hattem, 2 oktober 1996

Goloebjeva trekt in marathonpartij set naar zich toe

Zoja Goloebjeva, de dam-wereldkampioene uit Letland, heeft de eerste set tegen uitdaagster Karen van Lith gewonnen. Ze won de vierde partij en bracht de set-eindstand op 5-3....

AMSTERDAM Lange tijd had Van Lith in de vierde partij het initiatief. Goloebjeva wantrouwde blijkbaar het voorbereidende werk van Van Lith en trainer Ton Sijbrands en vermeed scherpe openingsvarianten. Ze ging niet in op de gedurfde Molimard-uitval van zwart. Slecht voorbeeld deed slecht volgen. Terecht nam Van Lith geen onnodige risico's en ruilde op haar beurt kalm terug.

Er volgde een rimpelloze laveerfase waarin Van Lith een goede klassieke stand op het bord wist te brengen. Maar na wits 34.36-31 viel Van Lith volledig stil. Haar 33...12-18 bleek bij nader inzien een barre positiezet, omdat wit tot wederzijdse vleugelcontrole kon komen.

Het herstel kostte Van Lith te veel tijd. Voor de laatste zestien zetten restten haar nog slechts vijf minuten. De sterke, koelbloedige wachtzet 36...3-8 kon ze daarom niet op zijn merites beoordelen, waarna schijfverlies haar deel werd. Hoewel Goloebjeva niet in grote tijdnood verkeerde, liet ze voor de vijftigste zet enkele opgelegde kansen aan zich voorbij gaan. Zo was op de 43e zet de onconventionele slagkeus naar 20 - en vervolgens snel doorbreken - probleemloos geweest. In de partij kon Van Lith, zwevend tussen hoop en vrees, voorlopig verder.

Tegenover deze haperingen stond het doelgerichte optreden van Goloebjeva na de tijdcontrole. Na 45 minuten rekenen vond ze de beste variant. Aanvankelijk dacht de wereldkampioene nog dat het desondanks remise zou lopen. Onder de bedenktijd van Van Lith brak de lucht pas helemaal open en speelde de Letse met vaste hand naar de winnende slotstand.

Goloebjeva - Van Lith
(WK, eerste set, vierde partij)

1.32-28 18-23 2.38-32 12-18 3.43-38 7-12 4.31-27 1-7 5.37-31 23-29 6.34x23 18x29 7.33x24 20x29 8.49-43 17-21 9.39-34 19-23 10.28x19 14x23 11.31-26 10-14 12.26x17 11x31 13.36x27 23-28 14.34x23 28x19 15.35-30 13-18 16.41-37 9-13 17.30-25 7-11 18.44-39 11-17 19.46-41 17-21 20.39-33 4-9 21.50-44 5-10 22.43-39 6-11 23.41-36 11-17 24.37-31 21-26 25.33-28 26x37 26.42x31 17-21 27.47-42 15-20 28.39-33 20-24 29.44-39 18-23 30.31-26 2-7 31.26x17 12x21 32.40-35 7-12 33.45-40 12-18 34.36-31 8-12 35.31-26 12-17 36.40-34 17-22 37.28x17 21x12 38.34-30 12-17 39.33-28 10-15 40.48-43 16-21 41.27x16 18-22 42.39-34 22x33 43.38x18 13x22 44.32-27 22x31 45.26x37 9-13 46.37-31 24-29 47.34x23 19x28 48.42-38 13-18 49.30-24 3-8 50.43-39 8-13 51.39-34 18-22 52.34-30 14-19 53.25-20 19-23 54.31-26 22-27 55.20-14 28-32 56.38-33 32-37 57.24-20 15x24 58.30x8 37-41 59.8-3 17-22 60.14-10 41-46 61.10-5 27-31 62.5x6 31-37 63.6-28 46-41 64.28-5 en zwart gaf het op.

Ton Sijbrands, 12 oktober 1996

Groot tactisch lek in tijdelijk offer

Afgelopen maandag won Karen van Lith de achtste partij van haar WK-match tegen wereldkampioene Zoja Goloebjeva. Met die spectaculaire overwinning schreef de elfvoudige Nederlandse kampioene tevens de tweede set op haar naam en bracht zij de stand in de tweekamp weer op gelijke hoogte: 1-1. De beslissing zal dus moeten vallen in de derde en laatste set, die eergisteren van start ging en uiterlijk dinsdag zal zijn afgelopen.  

Overigens heeft die derde set aan een zijden draadje gehangen. In de veelbewogen achtste partij overklaste Van Lith haar tegenstandster weliswaar op het positionele vlak, maar het als tijdelijk bedoelde offer dat zij op de 26ste zet bracht, bevatte een levensgroot tactisch lek. Goloebjeva vond echter niet de (winnende) weerlegging, zag haar plusschijf weer verloren gaan en werd vervolgens finaal overspeeld.

Uiteraard staan we straks uitvoerig stil bij dit duel dat, mèt die wonderbaarlijke tweede partij (zie de rubriek van vorige week), tot de hoogtepunten van de match tot dusver moet worden gerekend. Maar eerst hebt u van mij nog het zes uur durende gevecht tegoed waarin Goloebjeva, nadat het scorebord de tussenstanden 2-0, 2-2 en 3-3 had vermeld, alsnog de eerste set won.

Goloebjeva - Van Lith
(Vierde partij WK 1996)

1.32-28 18-23 2.38-32 12-18 3.31-27 7-12 4.43-38 1-7 5.37-31 23-29 6.34x23 18x29 7.33x24 20x29 8.49-43 17-21 9.39-34 19-23 10.28x19 14x23 11.31-26 10-14 12.26x17 11x31 13.36x27 23-28 14.34x23 28x19

Binnen het kader van de gekozen (Molimard-)variant hebben beide speelsters de grootst mogelijke voorzichtigheid betracht. Er ontstaat nu een klassiek-achtige laveerpartij waarin het evenwicht lange tijd niet verbroken wordt.

15.35-30 13-18 16.41-37 9-13 17.30-25 7-11 18.44-39 11-17 19.46-41 17-21 20.39-33 4-9 21.50-44 5-10 22.43-39 6-11 23.41-36 11-17 24.37-31 21-26 25.33-28 26x37 26.42x31 17-21 27.47-42 15-20 28.39-33 20-24 29.44-39 18-23 30.31-26 2-7 31.26x17 12x21 32.40-35 7-12 33.45-40 12-18?

Een positionele misslag die op een lelijke vergissing berust. Zowel na 33...13-18 34.36-31 9-13 35.31-26 10-15 36.26x17 12x21 als na 33...10-15 annex 14-20x20 waren de stellingen in balans geweest.

34.36-31!

Pas op dit moment kwam Van Lith tot de ontdekking dat het door haar geplande 34...24-29? (dat op de vorige twee zetten wèl een serieuze reactie op 36-31 vormde) faalde op 35.33x24 19x30 36.28x19! 14x23 37.25x34 23-28 38.32x12 21x43 39.39-33! enz. met schijfwinst voor wit. Het gevolg is dat zwart zich een ernstige verzwakking van de rechter vleugel moet laten welgevallen.

34...8-12 35.31-26! 12-17

Inderdaad kan zwart zich onmogelijk inlaten op 35...3-8? 36.26x17 12x21 37.42-37 8-12 38.40-34, omdat in dat geval niet alleen de schijf op 10 maar óók het stuk op 9 buitenspel zou staan.

36.40-34 17-22(?)

Na deze tweede fout binnen vier zetten is er geen houden meer aan. Volgens voorlopige analyses zou zwart zich met 36...3-8(!) nog hebben kunnen redden. Maar Van Lith, die in deze fase bovendien met hevige tijdnood kampte, was door haar misrekening op de 33ste zet dermate aangeslagen dat zij - naar eigen zeggen - niets meer zag.

37.28x17 21x12 38.34-30 12-17 39.33-28! 10-15 40.48-43!

Of ook 40.39-34! +. De tekstzet, die materiaalwinst afdwingt, hàd natuurlijk de genadeklap moeten zijn. Maar doordat Goloebjeva de fase tot aan de 50ste zet minder sterk behandelt, zal het nog onverwacht spannend worden.

40...16-21 41.27x16 18-22 42.39-34 22x33 43.38x18?!

43.38x20! 15x24 44.32-27 en aansluitend 45.26-21 17x26 46.16-11 + was wèl zo efficiënt geweest.

43...13x22 44.32-27 22x31 45.26x37 9-13 46.37-31?!

En hiermee maakt de witspeelster het zich evenmin gemakkelijker.

46...24-29 47.34x23 19x28 48.42-38 13-18 49.30-24 3-8 50.43-39 8-13

Nu Van Lith de eerste klokcontrole had gehaald, herleefde in het Nederlandse kamp de hoop dat zij het bange avontuur alsnog zou overleven. Dit temeer daar in de overige ruimtes van het Vughtse raadhuis niemand een duidelijke winst voor wit kon aantonen. Maar na liefst drie kwartier nadenken vond de wereldkampioene het enige winnende plan:

51.39-34! 18-22 52.34-30! 14-19 53.25-20! 19-23

Ook 53...28-33 en 54...13-18 enz. verliest, terwijl direct 53...13-18 54.24x13 18x9 55.30-24! helemaal kansloos is.

54.31-26!!

Op deze fraaie, temporiserende voortzetting is de winst gebaseerd. Zwart zal altijd door overmacht moeten verliezen.

54...22-27 55.20-14 28-32 56.38-33 32-37 57.24-20 15x24 58.30x8 37-41 59.8-3 17-22 60.14-10 41-46 61.10-5

En na nog drie overbodige zetten gaf zwart het op.


Daarmee was Goloebjeva op een 1-0 voorsprong in sets gekomen - diegenen die een moeiteloze matchzege voor de titelhoudster hadden voorspeld, leken hun (overigens wel erg gemakkelijke) gelijk te zullen halen.

Maar de tweede set gaf een heel ander beeld te zien. Met onmiskenbare 'plus-remises' in de vijfde en de zevende partij gaf Van Lith haar (nieuwe) visitekaartje af, en in de achtste partij zou zij daadwerkelijk toeslaan. De overwinning waarmee de Brabantse de stand gelijk trok, was weliswaar niet geheel vlekkeloos, maar daarom zeker niet minder verdiend.

Goloebjeva - Van Lith
(Achtste partij WK 1996)

1.32-28 18-23 2.38-32 12-18 3.31-27 17-22 4.28x17 11x31 5.36x27 19-24

Met deze van wijlen Henk Laros afkomstige manoeuvre probeert zwart zijn linker vleugel te ontwikkelen en tegelijkertijd tot aanval te komen; zie Laros' (eerste) partij tegen Ghestem uit het WK 1948.

6.33-28 24-29(!) 7.28x19 14x23 8.43-38 10-14 9.49-43 6-11 10.27-21 16x27 11.32x21

Goloebjeva, die bekend staat om haar voortreffelijke omsingelingstechniek, speelt de vijandelijke (Hoogland-)aanval zo principieel mogelijk tegen.

11...7-12 12.21-16 2-7 13.37-32 13-19

Geheel volgens vooropgezet plan neemt zwart de achtergebleven schijf op 5 op de koop toe. Tenslotte heeft wit in 50 eveneens een gedeplaceerd stuk.

14.41-37 9-13 15.46-41 5-10 16.41-36 20-25 17.37-31 15-20 18.42-37 10-15 19.31-26 12-17 20.37-31 8-12 21.32-27 17-22 22.38-32 11-17 23.43-38 4-9 24.27-21 20-24 25.32-27 14-20 26.39-33

De witte strategie vereist misschien niet minder moed dan de zwarte, maar is wèl tot mislukken gedoemd. In elk geval kan zwart groot voordeel krijgen door op de opstoot 22-28x28 aan te sturen. Ik geef één, overigens tamelijk ingewikkelde spelgang ter illustratie: 26...1-6 27.44-39 6-11 28.47-42 (verhindert 28...22-28? enz. door de doorbraak 30.38-32!, 31.21-17, 32.31-27 en 33.26x6; maar:) 9-14! 29.50-44 3-8! 30.42-37 22-28 (nu pas) 31.33x22 17x28 32.37-32 28x37 33.31x42 11-17 34.36-31 (na 34.48-43 17-22! verkeert wit in dodelijke tempodwang) 34...25-30!! (maar vooral niet 34...17-22? wegens 35.21-17!!, 36.42-38 en 37.31-27 met dam) 35.34x25 23-28! 36.39-34 (36.42-37? 28-33! en 37...29-34 +) 28-32! 37.34x23 19x28! en wit moet de gewonnen schijf met beslissend nadeel teruggeven.

26...24-30?

In plaats van positioneel verder te gaan, kiest Van Lith voor een gedurfde offervariant die analytisch bezien niet deugt.

27.33x24 30x39 28.44x33 20x29 29.33x24 19x30 30.35x24 9-14 31.48-43! 14-20 32.43-39! 20x29 33.39-33! 3-9 34.33x24 9-14 35.40-34!

Zo verhindert wit 35...14-20/19 door 36.16-11! +.

35...1-6 36.45-40?

Maar nu wint zwart de geofferde schijf met rente terug. Wit had met 36.38-33! 6-11 37.45-40! een nieuwe meerslagwending (37...14-19 38.33-28 +) in de stand moeten vlechten. De clou is dat zwart na 37...23-29 (de afwikkeling 37...22-28 38.33x22 17x28 39.21-17! enz. is niet minder kansloos) 38.34x23 18x38 39.27x20 25x14 40.40-35! enz. nooit meer op dam komt. Beide speelsters zagen echter deze dubbele vangstelling over het hoofd.

36...14-20! 37.50-44 20x29 38.44-39 15-20!

En vooral niet 38...13-19? wegens 39.39-33! 19-24 40.47-42 en wit heeft na 40...6-11?! 41.42-37 15-20 (want 25-30 en 23-28 faalt steeds op 40-34! +) 42.37-32 precies het laatste tempo! De kracht van de tekstzet schuilt o.a. in het tactische variantje 39.39-33 20-24 40.47-42 6-11! 41.33-28 23x43 42.34x23 18x29 43.27x9 29-34!! enz. +.

39.38-32 20-24 40.39-33 29x38 41.32x43 6-11!

Haalt de 'plakker' 16-11 uit de stand, zodat 42...24-30 enz. een acute dreiging wordt.

42.40-35 24-29! 43.47-42 29x40 44.35x44 23-29 45.42-38 25-30

Wit wordt gruwelijk overspeeld.

46.43-39 29-34! 47.39-33 13-19! 48.38-32 34-39

Nu pas. De volgende twee zetten had de wereldkampioene zich kunnen besparen.

49.33-29 39x50 50.29-24 50-28(!!)

Een geestig slotzetje, dat zelfs enige hilariteit onder de toeschouwers veroorzaakte. Wit geeft het op.