Egbert van Hattem, 8 oktober 1996 

Tweekamp om WK in evenwicht na setwinst Van Lith

Nationaal damkampioene Karen van Lith heeft de stand in de WK-match tegen Zoja Goloebjeva op sensationele wijze in evenwicht gebracht.... 

AMSTERDAM Na een zeer voordelig afspel in de eerste en levensgroot positioneel voordeel in de derde partij van de tweede set, gaf het aandringen van Van Lith in de vierde partij eindelijk de doorslag. Goloebjeva bezweek onder de pressie van de Nederlandse, voor wie de posities op het bord niet ingewikkeld genoeg kunnen zijn.

De opmerking dat de uitslag evengoed andersom had kunnen uitvallen, nam Van Lith gisteren op de koop toe. 'Die ene variant hebben we allebei niet gezien', klonk het luchtig na afloop. In het tumult op de 36ste zet had Goloebjeva in 36.38-33 de gouden zet in handen gehad. Tien zetten eerder had Van Lith een offer gedaan met de bedoeling om de schijf achterstand met een overweldigende stand terug te winnen.

Goloebjeva reageerde aanvankelijk attent met het sterke 35.40-34! en maakte een snelle terugwinst van de geofferde schijf onmogelijk vanwege een simpele plakker. Met 36.38-33! was een tweede mogelijke plakker (33-28) voor zwart waarschijnlijk fataal geworden. Maar de witspeelster was bang voor de doorbraak na 36...23-29. Beiden zagen over het hoofd dat wit met 45-40 en 40-35 zwart kan verhinderen om dam te halen.

In de partij ging het vervolgens snel. 38.45-40 betekende einde oefening voor de witspeelster: zwart won de schijf terug en haar missie, winnend positioneel voordeel, was meer dan geslaagd. Wit moest met lede ogen toezien hoe zwart doorbrak en hoe haar eigen materiaal werkloos aan de kant achterbleef.

Hoewel onregelmatig van karakter, kwam Van Lith de zege meer dan toe. In de opening trok ze fel van leer tegen de wereldkampioene door middel van een zeer snelle opmars naar het aanvalsveld 29. De strijd ging vervolgens om de onnatuurlijke volle bezetting van de lange vleugel van zwart tegen de korte vleugel van wit. Tot de 26ste zet verliep alles logisch en sterk. Met 26...1-6, 27...6-11 en later de uitstoot 22-28 had zwart groot voordeel naar zich kunnen toetrekken.

Het gespeelde offer-idee van Van Lith was even 'verschrikkelijk' (Sijbrands) als veeleisend voor tegenstandster Goloebjeva. Dat de wereldkampioene ongelijk moest bekennen en diep moest buigen, zal haar zwaar hebben geraakt.

Van Lith schat de kansen op de eindzege in de match dan ook 'zeker' op fifty fifty. 'De uitgangspositie is nu prettiger dan aan het begin van de tweede set. Vanaf donderdag gaan we gewoon verder met het opvoeren van de druk.'

Ton Sijbrands, 12 oktober 1996

Groot tactisch lek in tijdelijk offer

Afgelopen maandag won Karen van Lith de achtste partij van haar WK-match tegen wereldkampioene Zoja Goloebjeva. Met die spectaculaire overwinning schreef de elfvoudige Nederlandse kampioene tevens de tweede set op haar naam en bracht zij de stand in de tweekamp weer op gelijke hoogte: 1-1. De beslissing zal dus moeten vallen in de derde en laatste set, die eergisteren van start ging en uiterlijk dinsdag zal zijn afgelopen.  

Overigens heeft die derde set aan een zijden draadje gehangen. In de veelbewogen achtste partij overklaste Van Lith haar tegenstandster weliswaar op het positionele vlak, maar het als tijdelijk bedoelde offer dat zij op de 26ste zet bracht, bevatte een levensgroot tactisch lek. Goloebjeva vond echter niet de (winnende) weerlegging, zag haar plusschijf weer verloren gaan en werd vervolgens finaal overspeeld.

Uiteraard staan we straks uitvoerig stil bij dit duel dat, mèt die wonderbaarlijke tweede partij (zie de rubriek van vorige week), tot de hoogtepunten van de match tot dusver moet worden gerekend. Maar eerst hebt u van mij nog het zes uur durende gevecht tegoed waarin Goloebjeva, nadat het scorebord de tussenstanden 2-0, 2-2 en 3-3 had vermeld, alsnog de eerste set won.

Goloebjeva - Van Lith
(Vierde partij WK 1996)

1.32-28 18-23 2.38-32 12-18 3.31-27 7-12 4.43-38 1-7 5.37-31 23-29 6.34x23 18x29 7.33x24 20x29 8.49-43 17-21 9.39-34 19-23 10.28x19 14x23 11.31-26 10-14 12.26x17 11x31 13.36x27 23-28 14.34x23 28x19

Binnen het kader van de gekozen (Molimard-)variant hebben beide speelsters de grootst mogelijke voorzichtigheid betracht. Er ontstaat nu een klassiek-achtige laveerpartij waarin het evenwicht lange tijd niet verbroken wordt.

15.35-30 13-18 16.41-37 9-13 17.30-25 7-11 18.44-39 11-17 19.46-41 17-21 20.39-33 4-9 21.50-44 5-10 22.43-39 6-11 23.41-36 11-17 24.37-31 21-26 25.33-28 26x37 26.42x31 17-21 27.47-42 15-20 28.39-33 20-24 29.44-39 18-23 30.31-26 2-7 31.26x17 12x21 32.40-35 7-12 33.45-40 12-18?

Een positionele misslag die op een lelijke vergissing berust. Zowel na 33...13-18 34.36-31 9-13 35.31-26 10-15 36.26x17 12x21 als na 33...10-15 annex 14-20x20 waren de stellingen in balans geweest.

34.36-31!

Pas op dit moment kwam Van Lith tot de ontdekking dat het door haar geplande 34...24-29? (dat op de vorige twee zetten wèl een serieuze reactie op 36-31 vormde) faalde op 35.33x24 19x30 36.28x19! 14x23 37.25x34 23-28 38.32x12 21x43 39.39-33! enz. met schijfwinst voor wit. Het gevolg is dat zwart zich een ernstige verzwakking van de rechter vleugel moet laten welgevallen.

34...8-12 35.31-26! 12-17

Inderdaad kan zwart zich onmogelijk inlaten op 35...3-8? 36.26x17 12x21 37.42-37 8-12 38.40-34, omdat in dat geval niet alleen de schijf op 10 maar óók het stuk op 9 buitenspel zou staan.

36.40-34 17-22(?)

Na deze tweede fout binnen vier zetten is er geen houden meer aan. Volgens voorlopige analyses zou zwart zich met 36...3-8(!) nog hebben kunnen redden. Maar Van Lith, die in deze fase bovendien met hevige tijdnood kampte, was door haar misrekening op de 33ste zet dermate aangeslagen dat zij - naar eigen zeggen - niets meer zag.

37.28x17 21x12 38.34-30 12-17 39.33-28! 10-15 40.48-43!

Of ook 40.39-34! +. De tekstzet, die materiaalwinst afdwingt, hàd natuurlijk de genadeklap moeten zijn. Maar doordat Goloebjeva de fase tot aan de 50ste zet minder sterk behandelt, zal het nog onverwacht spannend worden.

40...16-21 41.27x16 18-22 42.39-34 22x33 43.38x18?!

43.38x20! 15x24 44.32-27 en aansluitend 45.26-21 17x26 46.16-11 + was wèl zo efficiënt geweest.

43...13x22 44.32-27 22x31 45.26x37 9-13 46.37-31?!

En hiermee maakt de witspeelster het zich evenmin gemakkelijker.

46...24-29 47.34x23 19x28 48.42-38 13-18 49.30-24 3-8 50.43-39 8-13

Nu Van Lith de eerste klokcontrole had gehaald, herleefde in het Nederlandse kamp de hoop dat zij het bange avontuur alsnog zou overleven. Dit temeer daar in de overige ruimtes van het Vughtse raadhuis niemand een duidelijke winst voor wit kon aantonen. Maar na liefst drie kwartier nadenken vond de wereldkampioene het enige winnende plan:

51.39-34! 18-22 52.34-30! 14-19 53.25-20! 19-23

Ook 53...28-33 en 54...13-18 enz. verliest, terwijl direct 53...13-18 54.24x13 18x9 55.30-24! helemaal kansloos is.

54.31-26!!

Op deze fraaie, temporiserende voortzetting is de winst gebaseerd. Zwart zal altijd door overmacht moeten verliezen.

54...22-27 55.20-14 28-32 56.38-33 32-37 57.24-20 15x24 58.30x8 37-41 59.8-3 17-22 60.14-10 41-46 61.10-5

En na nog drie overbodige zetten gaf zwart het op.


Daarmee was Goloebjeva op een 1-0 voorsprong in sets gekomen - diegenen die een moeiteloze matchzege voor de titelhoudster hadden voorspeld, leken hun (overigens wel erg gemakkelijke) gelijk te zullen halen.

Maar de tweede set gaf een heel ander beeld te zien. Met onmiskenbare 'plus-remises' in de vijfde en de zevende partij gaf Van Lith haar (nieuwe) visitekaartje af, en in de achtste partij zou zij daadwerkelijk toeslaan. De overwinning waarmee de Brabantse de stand gelijk trok, was weliswaar niet geheel vlekkeloos, maar daarom zeker niet minder verdiend.

Goloebjeva - Van Lith
(Achtste partij WK 1996)

1.32-28 18-23 2.38-32 12-18 3.31-27 17-22 4.28x17 11x31 5.36x27 19-24

Met deze van wijlen Henk Laros afkomstige manoeuvre probeert zwart zijn linker vleugel te ontwikkelen en tegelijkertijd tot aanval te komen; zie Laros' (eerste) partij tegen Ghestem uit het WK 1948.

6.33-28 24-29(!) 7.28x19 14x23 8.43-38 10-14 9.49-43 6-11 10.27-21 16x27 11.32x21

Goloebjeva, die bekend staat om haar voortreffelijke omsingelingstechniek, speelt de vijandelijke (Hoogland-)aanval zo principieel mogelijk tegen.

11...7-12 12.21-16 2-7 13.37-32 13-19

Geheel volgens vooropgezet plan neemt zwart de achtergebleven schijf op 5 op de koop toe. Tenslotte heeft wit in 50 eveneens een gedeplaceerd stuk.

14.41-37 9-13 15.46-41 5-10 16.41-36 20-25 17.37-31 15-20 18.42-37 10-15 19.31-26 12-17 20.37-31 8-12 21.32-27 17-22 22.38-32 11-17 23.43-38 4-9 24.27-21 20-24 25.32-27 14-20 26.39-33

De witte strategie vereist misschien niet minder moed dan de zwarte, maar is wèl tot mislukken gedoemd. In elk geval kan zwart groot voordeel krijgen door op de opstoot 22-28x28 aan te sturen. Ik geef één, overigens tamelijk ingewikkelde spelgang ter illustratie: 26...1-6 27.44-39 6-11 28.47-42 (verhindert 28...22-28? enz. door de doorbraak 30.38-32!, 31.21-17, 32.31-27 en 33.26x6; maar:) 9-14! 29.50-44 3-8! 30.42-37 22-28 (nu pas) 31.33x22 17x28 32.37-32 28x37 33.31x42 11-17 34.36-31 (na 34.48-43 17-22! verkeert wit in dodelijke tempodwang) 34...25-30!! (maar vooral niet 34...17-22? wegens 35.21-17!!, 36.42-38 en 37.31-27 met dam) 35.34x25 23-28! 36.39-34 (36.42-37? 28-33! en 37...29-34 +) 28-32! 37.34x23 19x28! en wit moet de gewonnen schijf met beslissend nadeel teruggeven.

26...24-30?

In plaats van positioneel verder te gaan, kiest Van Lith voor een gedurfde offervariant die analytisch bezien niet deugt.

27.33x24 30x39 28.44x33 20x29 29.33x24 19x30 30.35x24 9-14 31.48-43! 14-20 32.43-39! 20x29 33.39-33! 3-9 34.33x24 9-14 35.40-34!

Zo verhindert wit 35...14-20/19 door 36.16-11! +.

35...1-6 36.45-40?

Maar nu wint zwart de geofferde schijf met rente terug. Wit had met 36.38-33! 6-11 37.45-40! een nieuwe meerslagwending (37...14-19 38.33-28 +) in de stand moeten vlechten. De clou is dat zwart na 37...23-29 (de afwikkeling 37...22-28 38.33x22 17x28 39.21-17! enz. is niet minder kansloos) 38.34x23 18x38 39.27x20 25x14 40.40-35! enz. nooit meer op dam komt. Beide speelsters zagen echter deze dubbele vangstelling over het hoofd.

36...14-20! 37.50-44 20x29 38.44-39 15-20!

En vooral niet 38...13-19? wegens 39.39-33! 19-24 40.47-42 en wit heeft na 40...6-11?! 41.42-37 15-20 (want 25-30 en 23-28 faalt steeds op 40-34! +) 42.37-32 precies het laatste tempo! De kracht van de tekstzet schuilt o.a. in het tactische variantje 39.39-33 20-24 40.47-42 6-11! 41.33-28 23x43 42.34x23 18x29 43.27x9 29-34!! enz. +.

39.38-32 20-24 40.39-33 29x38 41.32x43 6-11!

Haalt de 'plakker' 16-11 uit de stand, zodat 42...24-30 enz. een acute dreiging wordt.

42.40-35 24-29! 43.47-42 29x40 44.35x44 23-29 45.42-38 25-30

Wit wordt gruwelijk overspeeld.

46.43-39 29-34! 47.39-33 13-19! 48.38-32 34-39

Nu pas. De volgende twee zetten had de wereldkampioene zich kunnen besparen.

49.33-29 39x50 50.29-24 50-28(!!)

Een geestig slotzetje, dat zelfs enige hilariteit onder de toeschouwers veroorzaakte. Wit geeft het op.