Ton Sijbrands, 31 augustus 1996

Grote namen in damstad Izjevsk

Vorig weekeinde is in Izjevsk, de woonplaats van wereldkampioen Alexeï Tsjizjov, het kampioenschap van Rusland van start gegaan. Het Russische titeltoernooi, het eerste - voor zover mij bekend - sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, kent een buitengewoon sterke bezetting. Dat moge bij voorbeeld blijken uit het feit dat liefst vier van de veertien deelnemers al zeker zijn van een plaats in het WK 1996, dat in november in de Ivoriaanse hoofdstad Abidjan zal worden gehouden. Die vier spelers zijn: Tsjizjov(!), Schwarzman(!), Europees kampioen Georgiev èn Kalmakov.  

Maar de deelnemerslijst telt nog meer bekende namen. Daarvan moet in de eerste plaats die van oud-wereldkampioen Vjatsjeslav Sjtsjogoljev worden genoemd. Maar ook voormalige USSR-finalisten als Vjerchovich, Aksanov en Pjetoechov, alsook de nauwelijks minder gerenommeerde Tsjertok, hebben een reputatie op te houden. Tezamen met nieuwelingen als Amrillojev, Borkov, Logoetov, Samachvalov en Stumpf strijden zij om één toegangsbewijs voor het hierboven genoemde WK-toernooi.

Op het moment dat ik deze regels schrijf, zijn er vijf ronden gespeeld en gaan Kalmakov en Schwarzman met 7 punten aan de leiding. De derde plaats wordt gedeeld door Georgiev, Sjtsjogoljev en Tsjertok, die allen op een score van 'plus-één' kunnen bogen. Dit laatste geldt ook voor Amrillojev, maar die heeft een partij minder gespeeld en staat derhalve op 5 uit 4. Pas op de gedeelde zevende plaats, in gezelschap van Vjerchovich en Borkov, treffen we wereldkampioen èn mede-organisator Tsjizjov, die tot dusver nog niet tot winst heeft kunnen komen.

Hieronder, met dank aan onze illustere correspondent in Izjevsk, een kleine greep uit de partijen van de eerste week. Op de tweede speeldag won Alexander Schwarzman een fraaie partij van Stumpf.

Schwarzman-Stumpf
(RK 1996)

1.32-28 19-23 2.28x19 14x23 3.37-32 10-14 4.41-37 5-10 5.46-41 14-19 6.35-30 20-25 7.40-35 9-14 8.45-40 3-9 9.33-29 23-28 10.32x23 19x28 11.30-24 18-22 12.38-33 16-21?!

Het is sinds jaar en dag bekend dat zwart er in deze scherpe openingsvariant verstandiger aan doet eerst met 12-18, 7-12 en 1-7 op te bouwen, om pas op het juiste moment met schijf 16 op te komen. Toch betekent dit allerminst dat wit na de tekstzet al gewonnen zou staan.

13.31-26 12-18 14.42-38 7-12 15.38-32!?

Dit is inderdaad de geijkte methode om van een te vroeg gespeeld 16-21 te profiteren. Desondanks kwam ook 15.50-45 sterk in aanmerking; zowel na onmiddellijk 15...14-20 als na 15...1-7 16.48-42 14-20 kan wit dan heel goed met het schijnoffer 24-19!! (13x24) 38-32 enz. werken.

15...21-27 16.32x23 13-19 17.24x13 8x28 18.37-31 14-20 19.35-30 1-7 20.41-37 20-24 21.30x19 18-23 22.29x18 12x14

Ondanks de theoretische fout op de 12e zet is Stumpf de opening redelijk doorgekomen. Maar het soort stelling dat hij aan het eerste partijgedeelte heeft overgehouden (waarbij ik vooral naar het gedeplaceerde stuk op 6 kijk), moet je juist tegen een geboren omsingelaar als Schwarzman nìet hebben...

23.43-38 9-13 24.48-43 7-12 25.34-29 14-20 26.40-34 2-8 27.44-40 20-24 28.29x20 25x14 29.34-29 14-20 30.50-44 20-25 31.29-24! 12-18 32.37-32! 28x37 33.31x42 18-23

In verband met diverse kleine combinaties was dit vrijwel de enige zet.

34.40-34!

Schwarzman versmaadt de op zich al voordelige 3x3 ruil 34.36-31 en 35.33-28 enz. In plaats daarvan stuurt hij aan op een switch naar een soort verlate Roozenburg-aanval.

34...13-18 35.33-29! 4-9

Zie diagram 1

36.38-32! 27x38 37.43x32 9-14 38.36-31 22-28

Daar hij veld 13 niet mag betreden (39.24-20 +), moet zwart wel expansie zoeken op de vijandelijke bordhelft. De tekstzet vormt indirect de inleiding tot een spectaculair partijslot.

39.42-37 8-13 40.31-27!

Op het schijnbaar beslissende 40.32-27?! was 40...14-19 nog (enigszins) lastig geweest. Eén van de verschillen is dat wit 40...14-19 nu met een damzet als 41.24-20! en 42.34-30 enz. kan beantwoorden.

40...17-22 41.27-21!

Zonder vrees voor 41...11-16 42.21-17, 43.24-20!, 44.37-31 en 45.39x8 +.

41...14-20 42.21-16! 11-17 43.16-11! 10-14

Ook de wanhoopscombinatie 43...17-21 en 44...25-30 enz. kon zwart niet meer redden.

44.24-19! 13x33 45.37-31

Ongetwijfeld verkeerde Schwarzman hier in ernstige tijdnood, anders zou hij de partij hebben uitgemaakt met 45.34-29! 23x43 46.32x21 6x17 47.49x29 +. Maar de tekstzet wint eveneens ruimschoots.

45...28x37 46.39x10 15x4 47.31x42 17-21 48.26x28 6x17 49.42-38 20-24 50.38-32 24-30 51.34-29 18-22 52.28-23 4-9 53.23-19 17-21 54.49-43 30-35 55.43-39 25-30 56.39-33 21-26 57.32-28

Zwart geeft het op.

In diezelfde tweede ronde won Sjtsjogoljev van Logoetov, een speler die het de eerste week wel erg zwaar te verduren kreeg (Logoetov won éénmaal maar verloor liefst vier partijen). De oud-wereldkampioen moest daar echter bepaald diep voor gaan...

Logoetov-Sjtsjogoljev
(RK 1996)

1.33-29 18-23 2.29x18 13x22 3.31-27 22x31 4.37x26

Met dit verdedigende ruiltje-naar-de-rand zet wit de toon voor de rest van de partij.

4...12-18 5.39-33 19-23 6.44-39 14-19 7.41-37 10-14 8.46-41 7-12 9.50-44 8-13 10.33-29 2-8 11.38-33 20-25 12.42-38 14-20 13.48-42 1-7 14.32-27

Maar deze zet, waarmee wit de bevrijdende opstoot 15.29-24 enz. voorbereidt, getuigt wel degelijk van een zekere kennis van zaken.

14...20-24 15.29x20 25x14 16.35-30 15-20 17.30-25 5-10 18.34-29 23x34 19.40x29

Sommige spelers wenden hun creativiteit uitsluitend aan om tot vereenvoudigingen te komen. De ruil naar 29 wordt gerechtvaardigd door het feit dat zwart na 19...18-22 20.27x18 12x34 21.39x30 niet met 21...20-24? mag vervolgen wegens 33-28-22! enz. met - uiteindelijk - dam op 5!

19...10-15 20.29-24 20x29 21.33x24 19x30 22.25x34 18-23 23.37-31 12-18 24.38-33 7-12 25.42-38 14-19 26.44-40 15-20 27.47-42 4-10 28.42-37 9-14 29.49-44 10-15 30.34-29 23x34 31.40x29 20-25 32.27-22?!

Waarschijnlijk gespeeld in het vertrouwen dat wit op veld 22 niet veel kan gebeuren. Toch was gewoon 32.37-32(!) aanmerkelijk veiliger geweest.

32...17x28 33.33x22 18x27 34.31x22 14-20 35.38-33 12-17! 36.33-28 19-24!

Niet alleen de beste zet, óók een diepzinnige psychologische valstrik.

Zie diagram 2

37.26-21?

Logoetov loopt erin. Het schijnoffer waartoe de tekstzet de inleiding vormt, blijkt te falen op een geraffineerde tegenactie:

37...16x18 38.28-23 24x33 39.23x21 33-38!! 40.43x32 11-16!

Met de clou dat 41.21-17? niet gaat wegens 41...8-12!, 42...20-24 en 43...25x43 +, zodat een opsluiting van de witte linker vleugel onvermijdelijk is.

41.32-27 8-12 42.37-32 6-11 43.36-31 13-18 44.41-37 3-8 45.45-40 11-17 46.40-34

Wit offert een schijf, omdat 46.31-26 17-22! 47.37-31 22-28! 48.32x23 18x29 helemaal kansloos is. Toch zal Logoetov nog verrassend ver komen.

46...17x26 47.44-40 8-13 48.32-28 20-24 49.37-32 26x37 50.32x41 15-20 51.41-37 24-29 52.34x23 18x29 53.39-34 13-18 54.34x23 18x29 55.27-22 25-30 56.40-35 30-34 57.37-32 34-39 58.22-18 12x23 59.28x19 39-44 60.19-13 44-49 61.32-27 49x21 62.13-9 21-43 63.9-4 20-24 64.4-22 16-21 65.22-31 21-26 66.31-48 43-25 67.48-42 25-48 68.42-47 48-43 69.47-36 43-25 70.36-22 25-48 71.22-4 29-33 72.4-27 48-37 73.27-22 33-38 74.22-36

En in deze verloren positie (74...38-43 75.36-47 43-49 en 76...49-38 +) overschreed de witspeler de bedenktijd. Sjtsjogoljev had nog twee minuten over. . .