Oerterp Live Draughts Viewer

Ton Sijbrands, 6 mei 1995

Clerc gaat discussie aan met Scholma

Van Auke Scholma, de nieuwe Nederlandse kampioen, heb ik u tot dusver drie partijen laten zien: tegen Van Leeuwen, Van der Pal en Wesselink. Bovendien heeft de notatie van zijn winst op Zwart, een 'zeeslang' van niet minder dan 91 zetten, al bij het dagverslag van Egbert van Hattem afgedrukt gestaan.

Maar zijn beste prestatie leverde Scholma natuurlijk op de negende speeldag, toen hij zesvoudig kampioen Rob Clerc een gedecideerde nederlaag toebracht. Hieronder een technische bespreking van deze partij, die vanuit zowel sportief als openings-theoretisch oogpunt van groot belang was.

Scholma - Clerc
(NK 1995)

1.31-27

Scholma opende vier van zijn zes wit-partijen met deze zet. En zelfs in zijn duel met Van Leeuwen, dat met 1.32-28 17-21 van start ging, stuurde hij via 2.38-32 21-26 3.43-38 11-17 4.49-43 6-11 5.31-27 op een stelling uit de 1.31-27 opening aan. (Zoals de lezer zich wellicht nog herinneren zal, reageerde Van Leeuwen daarop met 5...20-25.) Geen van zijn tegenstanders bleek echter overmatig geïnteresseerd in het antwoord op de vraag wat Scholma van plan was ingeval zwart de witte opzet zo principieel mogelijk zou bestrijden door de ontwikkeling van de vijandelijke linker vleugel tegen te gaan.
Dat wil zeggen: Van der Kooij, Wesselink en Krajenbrink antwoordden allen met 1...18-23. Ook met die zet is natuurlijk niets mis. (De slotbeschouwing over het toernooi van Stadskanaal, waarin Scholma nogal onzorgvuldig geciteerd werd, zou op dit punt een verkeerde indruk kunnen wekken.) Maar het is waar dat alleen Clerc de theoretische discussie aanging:

1...19-23 2.33-28 17-21 3.28x19 14x23 4.39-33 21-26

Waarmee het moeilijke half-open klassieke speltype een feit is.

5.44-39 10-14

Dezelfde zwartspeler koos in een competitieduel met Bronstring (oktober 1994) voor 5...9-14. Zie de Volkskrant van 11-2-1995.

6.34-30 14-19 7.30-25 11-17

In de spannende partij Thijssen-H. Jansen, gespeeld in de voorlaatste ronde van het jongste NK-toernooi, deed de kampioen van 1994 hier 7...20-24.

8.25x14 9x20

Sinds 1967 wordt in dergelijke stellingen niet langer uitsluitend achteruit geslagen. Toch komt ook het schijnbaar rustige 8...19x10 nog regelmatig voor. In dit verband verwijs ik bij voorbeeld naar mijn blindpartij met Kammeraat uit de wereldrecordpoging van Middelburg 1991, alsook naar het openingsduel van mijn tweekamp met N'Diaye. De ware liefhebbers van ons spel zal het goed doen te vernemen dat het boek over die jubileummatch(es) van Klarenbeek 1994 (Sijbrands-Macodou N'Diaye èn Roozenburg-Bassirou Ba) zeer onlangs van de persen is gerold!

9.35-30 5-10 10.30-25 10-14 11.40-34 4-9 12.45-40 20-24

Zo verhindert zwart dat wit tot 40-35 en 34-30 enz. komt.

13.50-45 14-20

Met 49 op 50 werd hier in Hooijberg-Van der Wal, NK 1980, vervolgd met 13...17-21 14.34-29 23x34 15.40x20 15x24 16.39-34 24-29 enz., wat - geloof ik - als één van de belangrijkste vertakkingen van deze openingsvariant geldt. En met verwisselde kleuren en enkele kleine wijzigingen (49 op 44, 17 op 21 en 7 op 11) had Scholma dezelfde stelling al eens op het bord gehad tegen Gantwarg (Dakar 1991).
Na 14...11-17 15.34-29 23x34 16.40x20 15x24 17.45-40 1-7 18.40-35 18-23 19.33-29 23x34 20.39x30 13-18 21.44-39 8-13 22.38-33! 17-22 23.39-34! 22x31 24.36x27 2-8 stond Scholma meer dan voortreffelijk. De blunder 25.34-29?? 14-20! enz. maakte echter dat de punten bij toernooiwinnaar Gantwarg terecht kwamen.
De tekstzet is op zich niet nieuw. Maar het aantal praktijkervaringen dat met 14-20x20 is opgedaan, kan op de vingers van één hand worden geteld.

14.25x14 9x20 15.33-28

Er is een oude trainingspartij Wiersma-Van Dijk 1969, waarin 49 op 44 en 7 op 11 stond en waarin 16.33-29 24x33 17.39x28 17-22 18.28x17 11x31 19.36x27 19-24 gespeeld werd; Wiersma zou later op fraaie wijze winnen. Maar de precieze stand na 14...9x20 kenden we tot dusver alleen van Stokkel-Van der Wal, WK 1984, en Van der Schaaf-Roozenburg, Clubcompetitie 1994/'95. In het eerste geval deed de witspeler 15.27-21 16x27 16.32x21, terwijl Van der Schaaf met 15.40-35 voortzette.
Eerlijk gezegd maakt die laatste zet voor mijn gevoel de meest logische indruk. Niettemin zal Scholma ook met de tekstzet succesvol blijken:

15...17-22 16.28x17 12x21 17.38-33 7-12

Ook 17...7-11 of 17...6-11 kwam in aanmerking.

18.33-28

Opnieuw laat Scholma zijn aanvankelijke doelstelling (omsingeling van het zwarte centrum) varen ten gunste van een switch naar een gesloten klassieke stelling. Die heeft een uitermate geladen karakter door enerzijds het grote verschil in ontwikkeling (zwart staat liefst 12 tempi vóór) en anderzijds de topzware linker vleugel van wit.

18...1-7

Ik neem aan dat de witspeler op 18...12-17 met 19.37-31(!) 26x37 20.42x31 zou hebben gereageerd, ten einde zwart geen gelegenheid tot het centraliserende terugruiltje 19...17-22 20.28x17 21x12 te geven. In de stand na 20.42x31 mag zwart zich dan niet aan 20...21-26? bezondigen wegens 21.43-38!, 22.36-31! en 23.27-21 enz. +. En na 20...3-9 kan wit de dreiging 21...18-22 + behalve met 21.40-35 óók met 21.41-37 pareren. Maar over de vraag wie er na 21...21-26 (met de positionele dreiging 22...17-22! en 23...18-22 enz.) beter staat, zou ik mij nauwelijks durven uitspreken.

19.43-38 7-11 20.49-44(!)

En vooral niet 20.38-33? wegens 20...24-29! 21.33x24 19x30! 22.34x14 26-31 23.37x17 11x35, waarna schijf 14 sneuvelt.

20...12-17

Na zeer lang nadenken (beide spelers gebruikten voor de eerste partijhelft zeëen van tijd) besluit Clerc een 4x4 ruil toe te laten die wit op z'n minst prettig, zoniet voordelig spel geeft. Ik zou geen zinnig woord kunnen zeggen over de waarde van de stand na 20...20-25, mèt het gevaarlijke en wellicht ook onverantwoorde 20...24-29 het belangrijkste alternatief dat zwart ter beschikking stond.

21.28-22! 17x28 22.34-29 23x43 23.32x25 43x32 24.27x38 3-9 25.38-33 8-12 26.36-31! 18-22 27.40-35 2-8 28.44-40 12-18 29.25-20! 21-27 30.20x29 27x36

Na deze tweede en laatste decorwisseling hadden Scholma en Clerc nog maar zo weinig bedenktijd over dat de partij min of meer moest worden 'uitgevluggerd'. Mogelijk heeft die omstandigheid mede bijgedragen aan het strategisch echec dat zich binnen een vijftiental zetten aan Clerc zal voltrekken, al sluit ik evenmin uit dat het evenwicht inmiddels al beslissend verbroken is.

31.35-30 9-14 32.40-35 16-21 33.29-24! 8-12 34.45-40 13-19 35.24x13 18x9 36.40-34 12-18 37.30-25! 11-16 38.33-29 9-13 39.34-30 6-11 40.42-38 21-27 41.38-33! 13-19

De dreiging 42.33-28 + laat zwart geen andere keus.

42.29-24!

Zonder vrees voor 42...22-28? 43.24x31 28x39 44.48-42! 36x27 45.37-32 +.

42...27-31 43.24x13 31x42 44.48x37 18x9 45.33-29!

De witte aanval dendert voort.

45...14-19

De wanhoopsactie 45...22-28 46.29-24! (46.37-32? 28x37 47.41x32 14-20! en 48...11-17 =) 15-20 47.24x15 28-33 had eveneens in een slecht eindspel geresulteerd, maar was misschien tòch te prefereren geweest.

46.37-32 11-17 47.41-37 17-21

Met de vlag op vallen gespeeld. Ook 47...9-14 48.29-24 was direct verloren geweest, maar na 48...9-13 had wit nog even nauwkeurig moeten spelen om de winst veilig te stellen.

48.47-41!

De genadeslag.

48...36x47 49.29-24 47x20 50.25x3

Zwart geeft het op.