Ton Sijbrands, 20 januari 1996, 0:00

Verlies Baljakin vooral schlemielig

Ruim een week geleden kwam de tweekamp tussen Tsjizjov en Baljakin tot een voortijdig einde. Al na drie sets (er waren er maximaal vijf gepland) bleek Tsjizjov, die zèlf geen partij en dus ook geen set verloor, op een onoverbrugbare 3-0 voorsprong te staan. Met die ogenschijnlijk moeiteloze matchzege verwierf de zesvoudige oud-wereldkampioen het recht de huidige titelhouder Valneris in een tweekamp uit te dagen. Die match, die officieel om het WK 1995 gaat, zal vermoedelijk in maart 1996 gespeeld worden.  

Wie uitsluitend op het scoreverloop afgaat, zou de indruk kunnen krijgen dat Tsjizjov superieur was aan zijn tegenstander. De werkelijkheid is evenwel anders, of op z'n minst veel genuanceerder.

Zo leverden de negen reguliere duels die Tsjizjov en Baljakin met elkaar uitvochten (elke set telde drie partijen met het klassieke speeltempo van vijftig zetten in twee uur), niet één winstpartij op. Sterker nog: over het algemeen was het juist Baljakin die in de 'serieuze' partijen het beste spel liet zien.

Nee - als er al van concreet overwicht voor Tsjizjov sprake was, dan had zulks enkel en alleen betrekking op de rapid- dan wel sneldampartijen (van respectievelijk 30 minuten en 10 minuten per speler per partij), die steevast de beslissing moesten brengen. Niet dat Tsjizjov in de tie-breaks géén problemen zou hebben hebben gekend - verre van dat. Maar de keren dat Baljakin een gunstige of zelfs gewonnen stelling bereikte, slaagde deze er nìet in het verkregen voordeel te verzilveren.

Tsjizjov daarentegen zette zijn voordeel éénmaal op fraaie wijze in winst om; ik doel op de derde barrage-partij van de tweede set. Daarnaast profiteerde hij tot tweemaal toe van een buitengewoon zwak moment van Baljakin. Meer dan het sterke spel van zijn tegenstander was het vooral Baljakins eigen neiging tot blunderen, een neiging die ook al in zijn match tegen Schwarzman aan het licht was gekomen maar toen nog zonder gevolgen bleef, die de Wit-Russische grootmeester ditmaal fataal werd.

Overigens: het feit dat Tsjizjovs winst tegen Baljakin de glans mist waarmee zijn matchzeges op Valneris (WK 1991) en Wiersma (WK 1993) in zo'n ruime mate waren omgeven, hoeft op zich nog niets te zeggen omtrent de vorm van de oud-wereldkampioen. Men zou een en ander namelijk ook kunnen verklaren uit de toegenomen speelsterkte van Baljakin, die immers niet voor niets cracks als Wiersma en Schwarzman uitschakelde maar die zijn WK-avontuur nu op enigszins schlemielige wijze beëindigd zag.

Bovendien acht ik het zeker niet uitgesloten dat Tsjizjov in sommige reguliere partijen bewust op remise heeft aangestuurd omdat hij zijn kansen in de tie-break groter achtte. Diegenen die de uitkomst van de aanstaande WK-match tegen Valneris trachten te voorspellen, doen er dan ook verstandig aan vooral geen voorbarige conclusies te trekken uit Tsjizjovs spel in de achter ons liggende tweekamp.

Hieronder twee van de drie partijen die de match beslisten. De eerste set beleefde zijn ontknoping pas in de zesde(!) beslissingspartij, toen het speeltempo al hoog en breed 10 minuten per partij bedroeg. De zege viel Tsjizjov min of meer in de schoot nadat Baljakin eerst een forcing had verzuimd en vervolgens nog zò lang de winst bleef najagen dat hij ten slotte zelfs verloren kwam te staan...

Baljakin - Tsjizjov
(1e set, 6e barrage-partij)

1.32-28 17-22 2.28x17 12x21 3.31-26 7-12 4.26x17 12x21 5.36-31 19-23 6.34-29 23x34 7.39x30 20-24 8.30x19 14x23 9.37-32 1-7 10.44-39 10-14 11.50-44 7-12 12.35-30 5-10 13.30-25 14-19 14.31-27 10-14 15.33-28

Wit maakt de stand klassiek, en terecht: de tempiverhoudingen werken in zijn voordeel en van een actie tegen 27 heeft hij niets te vrezen.

15...21-26 16.41-37 11-17 17.46-41 2-7 18.39-33 7-11 19.41-36 15-20 20.43-39 20-24 21.49-43 4-10 22.37-31 26x37 23.42x31 10-15 24.47-42 14-20 25.25x14 9x20 26.40-35 3-9 27.44-40 17-22 28.28x17 12x21 29.33-28 20-25 30.39-33 9-14?

Zie diagram 1

31.31-26?

Beiden overzien dat wit met 31.27-22! 18x27 32.31x22 winnend voordeel kan behalen. Daarbij is van belang dat zwart de vijandelijke indringer niet mag afruilen vanwege de Coup Raichenbach (34.33-29!, 35.35-30!, 36.40x20 en 37.32-28 +), terwijl 32...14-20 eveneens faalt op een kleine combinatie: 33.22-17!, 34.33-29 en 35.35-30! +.

31...14-20(!) 32.26x17 11x31 33.36x27 24-29(!) 34.33x24 20x29

Precies op tijd. Na 33...6-11? 34.43-39! 8-12?! (maar inmiddels is ook 34...24-29 of 34...24-30 enz. vrijwel onspeelbaar) zou wit met 35.39-34! 11-17 36.42-37 schijf- en partijwinst hebben afgedwongen.

35.27-21 16x27 36.32x21 23x32 37.38x27 8-12 38.43-39 19-23 39.39-34

Baljakin zet alles op één kaart...

39...6-11 40.21-16 11-17 41.42-38 17-22(!)

Tsjizjov verdedigt zich accuraat. Behalve 41...17-21? had wit ook 41...13-19? met 42.27-22!! enz. beantwoord.

42.27-21 13-19(!)

Zwart moet spitsroeden lopen, maar het kan allemaal nèt.

Zie diagram 2

43.48-42(?)

Hierna gaat het voordeel zelfs op zwart over. Realistischer was 43.16-11 met remise na 43...12-17 en 45.38-33/34-30 enz.

43...12-17 44.21x12 18x7 45.38-32 19-24 46.42-37 15-20! 47.37-31 23-28! 48.32x23 29x18 49.31-26??

Waarschijnlijk gespeeld in de veronderstelling dat de 2x2 terugruil tòch niet wegloopt. Wit had echter onmiddellijk 49.34-29(!) 24x33 50.35-30 25x34 51.40x38 moeten doen. Na 51...22-28 52.45-40! 20-24 53.40-34! krijgt zwart weliswaar een gunstig eindspel, maar wit blìjft binnen de remise-grenzen; een enkel voorbeeldje: 53...18-23 54.31-26 24-29 55.26-21 29x40 56.21-17 40-44 57.17-11 7-12 58.11-6 44-50 59.38-33! 28x39 60.6-1 12-18 61.16-11 enz. =.

49...22-28!

Pas op dit moment moet Baljakin zijn gruwelijke vergissing hebben ingezien: na 50.34-29 en 51.35-30 brengt zwart met de opmars van 20 naar 29 een viervoudige oppositie op het bord! En eerst 50.26-21 18-22 verandert niets aan de situatie. Wit gaf het derhalve op.

Helemaal rampzalig was wat Baljakin in de tie-break van de laatste set overkwam.

Baljakin - Tsjizjov
(3e set, 3e barrage-partij)

1.32-28 17-22 2.28x17 12x21 3.31-26 7-12 4.26x17 12x21 5.36-31 19-23 6.34-29 23x34 7.39x30 20-24 8.30x19 14x23 9.37-32 1-7 10.44-39 10-14 11.35-30 7-12 12.50-44 5-10 13.30-25 21-26

Door veld 19 ditmaal open te houden, wijkt Tsjizjov als eerste af van de hierboven besproken partij.

14.42-37 14-19 15.40-34 10-14 16.32-28 23x32 17.37x28 26x37 18.41x32 19-24 19.46-41 11-17 20.41-37 17-22 21.28x17 12x21 22.48-42 6-11 23.45-40 11-17 24.33-29 24x33 25.38x29 13-19 26.43-38 8-13 27.49-43 2-8 28.40-35 19-24 29.29x20 15x24 30.34-29 24x33 31.38x29 13-19

Zowel de talrijke vereenvoudigingen als het geringe wederzijdse tijdverbruik (9 minuten voor Baljakin tegen 7 voor Tsjizjov, waar de spelers elk een half uur ter beschikking stond...) lijken er op te duiden dat dit niemendalletje door beiden als een soort springplank naar een nieuwe serie sneldampartijen wordt beschouwd. Die psychologische omstandigheid verklaart wellicht waarom Baljakins concentratie drastisch blijkt te zijn afgenomen:

32.39-33??

Een voor dit niveau onvoorstelbare fout. Zonder 32...21-27 en 33...19x50 zelfs maar af te wachten, gaf Baljakin zich gewonnen. Daarmee was de match op slag afgelopen...

Gelukkig werd Tsjizjovs winstpartij in de tweede set nìet ontsierd door een blunder van zijn tegenstander. Maar dat fraaie duel bewaren we voor volgende week.

Chizhov in een interview met Roelf Ridderikhof voor de Volkskrant van 16 maart 1996:

 'Zeven is een mooi getal', zegt hij in vrijwel perfect, maar helaas beknopt Nederlands. Tsjizjov is een man van weinig woorden en veel talenten. Naar verluidt leerde hij de taal uit de bestudering van de analyses van Sijbrands, maar zelf doet hij dat af met de opmerking dat hij al veertig keer in Nederland is geweest.

De laatste maal was in januari voor het tweede deel van zijn tweekamp tegen Baljakin met als inzet het recht om Valneris uit te dagen. Tsjizjov won met ogenschijnlijk gemak: 3-0, maar hij geeft grif toe dat die cijfers geflatteerd zijn. 'Baljakin is heel goed. De enige van de Russische spelers die veel sterker is geworden. Het was de zwaarste tweekamp uit mijn loopbaan. 21 Partijen. Maar ik wilde gewoon niet verliezen. Als je in een match niet verliest, win je.'

Er werd volgens het nieuwe setsysteem gespeeld, met dien verstande dat bij een gelijke stand na iedere set de spelers slechts een half uur bedenktijd per partij toebedeeld kregen. En dat gebeurde ook. 'Ik wilde tegen Baljakin wel sneldammen, maar alleen dat is niet voldoende. Je mag in de gewone partijen niet met klein bloed spelen. Ook in de gewone partijen moet er strijd zijn, anders ben je bij het sneldammen verloren.'

Toch omarmde hij juist tegen Baljakin de mogelijkheden die de versnelde barrages hem boden. Vooral in de derde set nam hij geen onnodige risico's in de reguliere partijen, gesteund door de 2-0 voorsprong en de wetenschap dat hij in Den Haag wederom de officieuze mondiale sneldamtitel had veroverd. En met succes. In het derde 'potje' van een half uur ging Baljakin tenslotte in de fout."

Voor het hele interview, zie 'de Toernooizaal' van deze match.

Roelf Ridderikhof van de Volkskrant wist Chizhov in 1996 aan het praten te krijgen over Gurdjieff & Ouspensky (die ook Kees Thijssen's interesse hebben/hadden), Madame Blavatsky, Zarathustra, Kraftwerk, Cabaret Voltaire en Captain Beefheart.  
Zie "de Toernooizaal" van deze match, voor Ridderikhof's artikel 'Een bescheiden genie met buitenissige denkbeelden'.  

.

Captain Beefheart - Peaches